Καρκίνος Οισοφάγου

Ο καρκίνος οισοφάγου ξεκινά από κύτταρα της εσωτερικής στιβάδας του οισοφάγου. Με το χρόνο, μπορεί να εισχωρήσει βαθύτερα μέσα στον οισοφάγο και να εξαπλωθεί σε γειτονικούς ιστούς.

---

Τύποι καρκίνου του οισοφάγου

Υπάρχουν 2 κύριοι τύποι καρκίνου του οισοφάγου. Και οι δύο, διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται με παρόμοιο τρόπο.

• Αδενοκαρκίνωμα: αυτός ο τύπος συναντάται κυρίως στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, κοντά στο στομάχι. Είναι συχνότερος στο Δυτικό κόσμο, και συνήθως είναι αποτέλεσμα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και του οισοφάγου Barrett.
• Πλακώδες καρκίνωμα: αυτός ο τύπος βρίσκεται συνήθως στο ανώτερο τμήμα του οισοφάγου. Η συχνότητά του στο Δυτικό κόσμο είναι μικρή, παρ’ όλα αυτά είναι πολύ συχνός τύπος στην Άπω Ανατολή, κάτι που τον καθιστά το συχνότερο τύπο παγκοσμίως.

Παράγοντες κινδύνου

Ο παράγοντας κινδύνου είναι κάτι που μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα κάποιος να νοσήσει. Οι μελέτες έχουν δείξει τους κάτωθι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο οισοφάγου:

• Ηλικία άνω των 65 ετών: Η πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία.
• Το ανδρικό φύλο: Οι άνδρες έχουν τριπλάσια πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου οισοφάγου απ’ότι οι γυναίκες.
• Κάπνισμα: Οι καπνιστές είναι πιθανότερο να αναπτύξουν καρκίνο οισοφάγου συγκριτικά με εκείνους που δεν καπνίζουν.
• Κατάχρηση αλκοόλ: Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ καθημερινά είναι πιθανότερο να αναπτύξουν πλακώδες καρκίνωμα του οισοφάγου σε σχέση με αυτούς που δεν πίνουν. Από αυτούς, εκείνοι που καπνίζουν επιπλέον, έχουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο σε σχέση με αυτούς που δεν καπνίζουν. Με άλλα λόγια, αυτοί οι δύο παράγοντες δρουν μαζί για να αυξήσουν τον κίνδυνο ακόμη περισσότερο.
• Δίαιτα: Οι μελέτες δείχνουν ότι όταν ακολουθείται δίαιτα πτωχή σε φρούτα και λαχανικά μπορεί να αυξάνεται ο κίνδυνος καρκίνου οισοφάγου.
• Παχυσαρκία: Αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης αδενοκαρκινώματος οισοφάγου.
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ): Πρόκειται για την παθολογική παλινδρόμηση γαστρικού οξέος στον οισοφάγο. Τα οξέα του στομάχου μπορούν να καταστρέψουν τον ιστό του οισοφάγου. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η καταστροφή του ιστού μπορεί να οδηγήσει σε αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου σε μερικούς ανθρώπους.
• Οισοφάγος Barrett: Η ΓΟΠ με την πάροδο του χρόνου προκαλεί μια κατάσταση που ονομάζεται οισοφάγος Barrett. Τα κύτταρα στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου αλλάζουν και γίνονται παθολογικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν οισοφάγο Barrett δεν το γνωρίζουν. Η παρουσία οισοφάγου Barrett αυξάνει τον κίνδυνο αδενοκαρκινώματος οισοφάγου. Είναι σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου απ’ ότι η ΓΟΠ από μόνη της.

Έχοντας έναν παράγοντα κινδύνου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτό το άτομο θα αναπτύξει καρκίνο οισοφάγου. Πολλοί άνθρωποι που έχουν παράγοντες κινδύνου δεν αναπτύσσουν ποτέ στη ζωή τους καρκίνο οισοφάγου.

Καρκίνος Οισοφάγου Συμπτώματα

Ο πρώιμος καρκίνος του οισοφάγου μπορεί να μη προκαλέσει συμπτώματα. Όσο όμως ο καρκίνος μεγαλώνει, τα κοινότερα συμπτώματα είναι:

• Δυσφαγία. Το φαγητό «κολλάει» στον οισοφάγο κατά την προσπάθεια κατάποσης και μπορεί και να γυρίσει προς τα πάνω.
• Πόνος κατά την κατάποση.
• Πόνος στο θώρακα ή στην πλάτη.
• Απώλεια βάρους.
• Αίσθημα οπισθοστερνικού καψίματος.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να προκληθούν και από άλλα προβλήματα υγείας. Αν υπάρχουν κάποια από αυτά τα συμπτώματα, θα πρέπει να ενημερωθεί ο γιατρός ώστε να γίνει η διάγνωση και η θεραπεία το συντομότερο δυνατόν.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με ειδικές εξετάσεις  που περιλαμβάνουν:

Σταδιοποίηση

Εάν η βιοψία δείξει ότι υπάρχει καρκίνος, ο γιατρός χρειάζεται να μάθει την έκταση (στάδιο) της νόσου προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία.

Κατά την σταδιοποίηση γίνεται προσπάθεια να διευκρινιστούν τα ακόλουθα:

• Εάν ο καρκίνος έχει διεισδύσει σε βάθος στο τοίχωμα του οισοφάγου ή έχει προσβάλει λεμφαδένες
• Εάν ο καρκίνος διηθεί γειτονικούς ιστούς
• Εάν υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις και, αν ναι, σε ποια σημεία του σώματος

Όταν ο καρκίνος στον οισοφάγο εξαπλωθεί, συνήθως διηθεί τους γειτονικούς λεμφαδένες. Εάν ο καρκίνος έχει φτάσει σε αυτού τους αδένες, μπορεί επίσης να έχει εξαπλωθεί και σε άλλους λεμφαδένες, στα οστά, ή σε άλλα όργανα. Επίσης ο καρκίνος οισοφάγου μπορεί να δώσει μεταστάσεις στο συκώτι και στους πνεύμονες.

Για τη σταδιοποίηση μπορεί να χρειαστούν κάποιες από τις ακόλουθες εξετάσεις :

Ενδοσκοπικό υπέρηχο:

Ο γιατρός προωθεί ένα λεπτό σωλήνα, όπως κατά τη γαστροσκόπηση, ο οποίος όμως έχει στο άκρο του μια μικροσκοπική κεφαλή υπερήχων. Η εικόνα που παίρνει ο εξεταστής από τον υπέρηχο μπορεί να δείξει πόσο βαθιά έχει διηθήσει ο καρκίνος το τοίχωμα του οισοφάγου και να διαπιστώσει την ενδεχόμενη ύπαρξη παθολογικών λεμφαδένων. Ο γιατρός μπορεί επίσης να πάρει δείγματα ιστών ή λεμφαδένων για βιοψία χρησιμοποιώντας μια βελόνα.

Αξονική τομογραφία (CT) :

Συνήθως απαιτείται αξονική τομογραφία θώρακος και κοιλιάς, ώστε να εξεταστεί αν ο καρκίνος οισοφάγου έχει εξαπλωθεί σε λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα.

Μαγνητική τομογραφία (MRI):

Η μαγνητική τομογραφία μπορεί επίσης να δείξει εάν ο καρκίνος οισοφάγου έχει εξαπλωθεί σε γειτονικά όργανα.

Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan):

Χορηγείται ενδοφλέβια μια μικρή ποσότητα ραδιενεργού διαλύματος γλυκόζης. Αυτό το ραδιενεργό διάλυμα εκπέμπει σήματα που λαμβάνονται από το έναν ειδικό υπολογιστή. Στη συνέχεια, από τη συλλογή των σημάτων δημιουργείται μια εικόνα από τα μέρη του σώματος όπου το ραδιενεργό διάλυμα προσελήφθει. Τα καρκινικά κύτταρα φαίνονται πιο «φωτεινά» στην εικόνα γιατί προσλαμβάνουν ταχύτερα την γλυκόζη απ’ ότι τα φυσιολογικά κύτταρα. Η τομογραφία PET μπορεί να δείξει εάν ο καρκίνος οισοφάγου έχει εξαπλωθεί.

Σπινθηρογράφημα οστών:

Χορηγείται ενδοφλέβια μια μικρή ποσότητα ραδιενεργού φαρμάκου. Το φάρμακο αυτό μεταφέρεται μέσω των αιμοφόρων αγγείων και συγκεντρώνεται στα οστά. Ένα ειδικό μηχάνημα ανιχνεύει και και μετράει την ακτινοβολία που εκπέμπεται και βάσει αυτής σχηματίζονται εικόνες των οστών του σώματος. Οι εικόνες αυτές μπορούν να δείξουν εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στα οστά.

Ερευνητική λαπαροσκόπηση:

Υπό γενική αναισθησία, ο χειρουργός κάνει μικρές τομές στο δέρμα της κοιλιάς. Από εκεί εισάγει ένα λεπτό, φωτιζόμενο σωλήνα με κάμερα (λαπαροσκόπιο) στην κοιλιά. Κατά την διάρκεια αυτής της εξέτασης μπορούν να ληφθούν δείγματα λεμφαδένων ή άλλων ιστών προκειμένου να σταλούν για βιοψία.

Μερικές φορές η σταδιοποίηση δεν ολοκληρώνεται παρά μόνο όταν πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση για εξαίρεση του καρκινικού όγκου και των γειτονικών λεμφαδένων.

Θεραπεία

Ο καρκίνος οισοφάγου είναι νόσος που θεραπεύεται κυρίως χειρουργικά. Συμπληρωματικά, μπορεί να χρησιμοποιηθούν η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία είτε πριν το χειρουργείο είτε μετά από αυτό.

Τελικά η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για τον κάθε ασθενή αποφασίζεται από εξειδικευμένη ομάδα και εξαρτάται κυρίως από τα ακόλουθα:

• Το σημείο του οισοφάγου εντοπίζεται ο καρκίνος
• Τον τύπο του καρκίνου
• Εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε γειτονικά όργανα
• Εάν ο καρκίνος έχει διηθήσει λεμφαδένες ή εχει μεταστάσεις σε άλλα όργανα
• Την γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς

Καρκίνος Οισοφάγου – Χειρουργική Αντιμετώπιση

Η χειρουργική είναι αυτή τη στιγμή η θεραπεία που μπορεί να προσφέρει στον ασθενή με καρκίνο οισοφάγου την πιθανότητα μακροχρόνιας επιβίωσης σε ασθενείς οι οποίοι δεν έχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Υπάρχουν διάφορα είδη χειρουργικών επεμβάσεων για τον καρκίνο οισοφάγου. Το κάθε είδος επέμβασης εξαρτάται από το σημείο που βρίσκεται ο καρκίνος , το στάδιο του, τη γενική κατάσταση του ασθενούς και κυρίως του αναπνευστικού και του καρδιαγγειακού συστήματος. Έτσι ο χειρουργός μπορεί να χρειαστεί να αφαιρέσει ολόκληρο τον οισοφάγο ή μέρος αυτού.

Στο χειρουργείο αφαιρείται ο οισοφάγος μαζί με τους γύρω ιστούς καθώς και οι λεμφαδένες. Πράγματι ο λεμφαδενικός καθαρισμός έχει μεγάλη σημασία στη χειρουργική του οισοφάγου, αφού φαίνεται ότι αυξάνει την επιβίωση σε κάποιους ασθενείς. Η αντικατάσταση του οισοφάγου που έχει αφαιρεθεί γίνεται συνήθως με χρήση τμήματος του στομάχου. Το στομάχι ανεβαίνει στο θώρακα ή ακόμα και στον τράχηλο για να ενωθεί με τον υπόλοιπο οισοφάγο. Στις περιπτώσεις που η χρήση του στομάχου δεν είναι εφικτή (πχ. έχει αφαιρεθεί) χρησιμοποιείται το παχύ έντερο για το σκοπό αυτό.

Ο εξειδικευμένος χειρουργός οισοφάγου θα πρέπει να προτείνει στον ασθενή την κατάλληλη επέμβαση που ταιριάζει στην περίπτωση του συνυπολογίζοντας τα οφέλη και τους ενδεχόμενους κινδύνους. Αυτό είναι απαραίτητο διότι οι επεμβάσεις αυτές είναι από τις βαρύτερες της χειρουργικής και συνοδεύονται από αρκετές επιπλοκές που φτάνουν το 30%, ενώ η θνητότητα στο 3-5%.

Διαβάστε αναλυτικά για τη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου οισοφάγου εδώ

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ακτίνες υψηλής ενέργειας για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Έτσι, επηρεάζονται μόνο τα κύτταρα της υπό θεραπεία περιοχής και όχι ολόκληρου του σώματος.

Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν το χειρουργείο. Ή σπάνια μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί του χειρουργείου. Συνήθως συνδυάζεται με τη χημειοθεραπεία στα πλαίσια της αντιμετώπισης του καρκίνου οισοφάγου.

Χημειοθεραπεία

Οι ασθενείς με καρκίνο οισοφάγου μπορεί να χρειαστεί να λάβουν χημειοθεραπεία είτε πριν το χειρουργείο είτε μετά (συμπληρωματική θεραπεία) είτε παρηγορικά. Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Οι θεραπείες γίνονται συνήθως σε νοσοκομείο και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και νοσηλεία.

Η χημειοθεραπεία συνήθως χορηγείται σε κύκλους. Κάθε κύκλος έχει μια θεραπευτική περίοδο που ακολουθείται από μια περίοδο ανάπαυσης

Οι παρενέργειες εξαρτώνται κυρίως από το είδος των φαρμάκων που χορηγούνται και από τη δοσολογία τους και οφείλονται στο γεγονός ότι η χημειοθεραπεία σκοτώνει τα ταχέως αναπτυσσόμενα καρκινικά κύτταρα, όμως μπορεί να βλάψει και φυσιολογικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα.

Ο ογκολόγος ενημερώνει τους ασθενείς για τις πιθανές παρενέργειες και προτείνει τρόπους για να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν.

Καρκίνος Οισοφάγου Υποστηρικτική φροντίδα – Παρηγορική θεραπεία

Όταν ο καρκίνος οισοφάγου έχει επεκταθεί σε άλλα όργανα ή έχει κάνει μεταστάσεις θεωρείται μη θεραπεύσιμος. Στις περιπτώσεις αυτές ρόλο έχει η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία ώστε να βελτιώσουν τα συμπτώματα (πόνος, δυσφαγία κλπ). Επίσης, ασθενείς που δε μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, λόγω γενικής κατάστασης υγείας, αντιμετωπίζονται με συνδυασμό χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας.

Σε περίπτωση αδυναμίας κατάποσης υπάρχουν δυνατότητες (τοποθέτηση stent, διαστολή με μπαλόνι, διάνοιξη με laser, φωτοδυναμική θεραπεία κλπ) που βοηθούν στη διάνοιξη του οισοφάγου και βελτιώνουν τα συμπτώματα. Ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει και θα σας καθοδηγήσει στην επιλογή της κατάλληλης τεχνικής.

Ο πόνος που εμφανίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις  οφείλεται είτε στη διάταση του αποφραγμένου οισοφάγου ή σε διήθηση παρακείμενων οργάνων και νεύρων από τον όγκο και χρειάζεται αντιμετώπιση από εξειδικευμένο ιατρείο πόνου. Ο ιατρός σας θα σας καθοδηγήσει.

Καρκίνος Οισοφάγου Επιβίωση

Η πρόγνωση του ασθενούς και το προσδόκιμο ζωής εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Όσο πιο αρχικό είναι το στάδιο τόσο καλύτερες είναι η πιθανότητες όσον αφορά την πρόγνωση. Σε περιπτώσεις που ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, τότε το χειρουργείο δίνει τις περισσότερες πιθανότητες, ενώ η ιστολογική έκθεση του χειρουργικού παρασκευάσματος θα καθορίσει το οριστικό στάδιο της νόσου. Όταν η νόσος έχει ξεφύγει από τα όρια του οισοφάγου και έχει δώσει μεταστάσεις (τελικό στάδιο), τότε η επιβίωση είναι πολύ μικρή και σκοπός είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής.

Follow–Up – Παρακολούθηση

Μετά τη θεραπεία για καρκίνο οισοφάγου θα χρειαστεί τακτική παρακολούθηση. Έτσι θα μπορούν να ανιχνευθούν έγκαιρα πιθανές μεταβολές και να αντιμετωπιστούν εάν χρειαστεί. Το follow–up αρχικά γίνεται ανά 3μηνο για τον πρώτο χρόνο και μετά ανά 6μηνο έως τα 5 χρόνια. Περιλαμβάνει μια σειρά εξετάσεων όπως, κλινική εξέταση, εξετάσεις αίματος, ακτινογραφία θώρακος, αξονικές τομογραφίες, ενδοσκοπήσεις, ή άλλες εξετάσεις.